Sprawozdanie Komisji Edukacji, Nauki i Młodzieży o poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym oraz ustawy o zmianie ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym oraz niektórych innych ustaw (druki nr 433 i 504).

Pani Marszałek! Panie Ministrze! Wysoka Izbo! Projekt proponuje stworzenie przez ministra nauki i szkolnictwa wyższego i finansowanie przez ministra nauki i szkolnictwa wyższego Jednolitego Systemu Antyplagiatowego. To brzmi atrakcyjnie dla wyższych uczelni, ponieważ zdejmuje to z wyższych uczelni obowiązek przygotowania takiego programu. Wyższe uczelnie nie będą też musiały tego programu finansować. Dlatego też opinia środowiska dotycząca jakby idei tego projektu jest pozytywna, natomiast środowisko nie do końca zgadza się z wszystkimi zapisami proponowanymi przez grupę posłów, ale przy bardzo dużej akceptacji, rozumiem, ministra nauki i szkolnictwa wyższego, wyrażonej zresztą na posiedzeniu komisji. Myślę, że pan minister nie będzie mówił, tak jak w poprzednich punktach, że to nie on, że to posłowie. Minister jest ministrem, jest w koalicji rządzącej, więc on też podejmuje decyzje i za te decyzje odpowiada.

Konferencja Rektorów Akademickich Szkół Polskich zwraca uwagę na pewien zapis, który również naszym zdaniem jest niedobry, ponieważ niepotrzebnie ogranicza krąg podmiotów, którym minister może zlecić stworzenie i utrzymanie takiego systemu, jeżeli już zgodzimy się co do tej idei. O tej idei będę jeszcze mówiła. W projekcie ograniczacie państwo ten krąg podmiotów tylko i wyłącznie do instytutów badawczych, a właściwie ta definicja jest już tak precyzyjna, że można się domyślać, o który instytut badawczy chodzi. Tutaj środowisko akademickie proponuje, aby jednak rozszerzyć ten krąg podmiotów. W tym zakresie my proponujemy poprawkę, tę poprawkę złożę na ręce pani marszałek. Przecież nie tylko instytuty badawcze, ale uczelnie wyższe również mogą aplikować o to, by stworzyć taki system czy go utrzymać.

Co do samej idei, tak jak powiedziałam, przesunięcie finansowania z uczelni na ministra nauki i szkolnictwa wyższego z punktu widzenia uczelni jest atrakcyjne. Natomiast pytanie jest, czy ono jest atrakcyjne z punktu widzenia budżetu państwa, bo można by to było zrobić w ten sposób, że to, co wyda minister, po prostu dać uczelniom, pod warunkiem że te pieniądze w budżecie państwa będą.

Mamy tutaj spore wątpliwości, ponieważ również w pracach komisji została podniesiona sprawa kosztów tworzenia tego jednolitego systemu. Były rozbieżności, minister nauki i szkolnictwa wyższego mówił o 14 mln, a Polska Izba Informatyki i Telekomunikacji mówi o innych kosztach. Rzeczywiście trudno znaleźć tutaj informację, ile to będzie kosztować, a przecież przygotowanie takiego centralnego systemu, zabezpieczenie tego systemu przed ingerencją z zewnątrz, utrzymanie w przyszłości tego systemu, zapewnienie jakości działania systemu, jego ciągła aktualizacja i unowocześnienie będą na pewno dużo kosztowały, a mamy doświadczenia z budowaniem takich centralnych systemów i to wcale nie jest łatwe.

Jeszcze jedna uwaga. System antyplagiatowy nie może być jedynym narzędziem do walki z plagiatami. Przede wszystkim musi tutaj być na pierwszym miejscu uczciwość ludzi. Nie możemy odpowiedzialnością za sytuację, która jest w tej chwili, obarczać tylko i wyłącznie studentów i mówić, że to oni ściągają, kopiują itd., bo oni jednak żyją w jakiejś rzeczywistości i bardzo dużo zależy też od ich nauczycieli, od tego, czy uczymy tej uczciwości od samego początku. A więc jest jednak wielka odpowiedzialność po stronie uczelni, po stronie promotora, po stronie nauczycieli – takiej uczciwości na każdym (Dzwonek) etapie. I trzeba o tym pamiętać, mówiąc o różnego rodzaju technicznych zabezpieczeniach, trzeba pamiętać przede wszystkim o tym, że trzeba wychowywać do uczciwości. Dziękuję. (Oklaski)

(Poseł Piotr Kaleta: Oj, prawda, prawda.)